lengthens them out

spătĭum, ii, n. [root spa-, to draw; Gr. spaô; span-, to stretch; Gr. spanis, want; cf.: penomai, penês; Germ. spannen; Dor. spadion (=stadion), race-course; cf. Lat. penuria], room, a space (very freq. and class.).

Lit.

In gen.: est natura loci spatiumque profundi, Quod neque percurrere flumina possint, Nec, etc.... Usque adeo passim patet ingens copia rebus;

Finibus exemptis,

Lucr. 1, 1002; 5, 370; 1, 389:

locus ac spatium, quod inane vocamus,

id. 1, 426; cf. id. 1, 523:

per totum caeli spatium diffundere sese (solis lux),

id. 4, 202; cf.:

tres pateat caeli spatium non amplius ulnas,

Verg. E. 3, 105:

flumen Dubis paene totum oppidum cingit: reliquum spatium, quā flumen intermittit, mons continet,

Caes. B. G. 1, 38:

temporibus rerum et spatiis locorum animadversis,

id. B. C. 3, 61 fin.:

quod spatium non esset agitandi,

Nep. Eum. 5, 4:

spatium loci,

Quint. 8, 3, 84:

spatio distante,

Ov. M. 11, 715.—

In partic.

A (limited) space, distance, interval (syn. intervallum):

siderum genus spatiis immutabilibus ab ortu ad occasum commeans,

Cic. N. D. 2, 19, 49:

magno spatio paucis diebus confecto,

Caes. B. G. 3, 29:

itineris spatium,

id. B. C. 1, 24 fin.:

viae spatium,

the distance, length, Ov. M. 8, 794:

trabes paribus intermissae spatiis (shortly before: paribus intervallis),

Caes. B. G. 7, 23; cf.:

alios ineunt cursus aliosque recursus Adversi spatiis,

Verg. A. 5, 584 Coningt. ad loc.:

hic locus aequo fere spatio ab castris utrisque aberat,

Caes. B. G. 1, 43:

inter duas acies tantum erat relictum spatii, ut, etc.,

id. B. C. 3, 92:

cum Viridorix contra eum duum milium spatio consedisset,

id. B. G. 3, 17:

magnum spatium abesse,

id. ib. 2, 17:

quo tanta machinatio ab tanto spatio institueretur?

id. ib. 2, 30:

tormentorum usum spatio propinquitatis interire,

id. B. C. 2, 16 fin.:

jamque tenebat Nox medium caeli spatium,

Hor. S. 2, 6, 101:

illi medio in spatio chorus Occurrit,

Verg. A. 10, 219:

dimidium fere spatium confecerat, cum, etc.,

Nep. Eum. 9, 1:

spatium discrimina fallit,

the distance, Ov. M. 8, 577.—

Size, bulk, extent:

dum spatium victi considerat hostis (serpentis),

Ov. M. 3, 95:

elephantis,

Luc. 9, 732:

oris Et colli, ov. M. 2, 672: dat spatium collo,

id. ib. 3, 195:

breve lateris,

Juv. 6, 503; cf.:

quod sit homini spatium a vestigio ad verticem,

Plin. 7, 17, 17, § 77:

spatia montis,

id. 35, 1, 1, § 2:

spatium admirabile rhombi,

very large, Juv. 4, 39:

vasti corporis,

Sen. Hippol. 806:

plantae Herculis,

Gell. 1, 1, 2: trahit aures in spatium, in length, i. e. lengthens them out, Ov. M. 11, 176; so,

in spatium,

id. ib. 2, 197; 7, 783; Sil. 13, 562.—

An open space for walking, racing, etc., in.

A walk, promenade; a public place or square, etc. (cf. ambulatio):

urbs delubris distincta spatiisque communibus,

Cic. Rep. 1, 26, 41:

templaque et innumeris spatia interstincta columnis,

i. e. colonnades, porticos, Stat. S. 3, 5, 90:

quin igitur ad illa spatia nostra sedesque pergimus, ubi cum satis erit deambulatum, requiescemus,

Cic. Leg. 1, 4, 14:

spatia silvestria,

id. ib. 1, 5, 15:

orator ex Academiae spatiis,

id. Or. 3, 12 (quoted by Quint. 12, 2, 23, and by Tac. Or. 32):

Academiae non sine causā nobilitata spatia,

Cic. Fin. 5, 1, 1: locus planis Porrectus spatiis, in level spaces, i. e. plains, Hor. Ep. 1, 7, 42:

ille actus habenā Curvatis fertur spatiis,

Verg. A. 7, 381.—

A race-course, track:

sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia,

Enn. Ann. 18, 22:

nec vero velim quasi decurso spatio a calce ad carceres revocari,

Cic. Sen. 23, 83:

amat spatiis obstantia rumpere claustra,

Hor. Ep. 1, 14, 9:

cum carceribus sese effudere quadrigae, Addunt in spatia,

Verg. G. 1, 513 Forbig. ad loc.:

hic ad Elei metas et maxuma campi Sudabit spatia,

id. ib. 3, 202: signoque repente Corripiunt spatia [p. 1736] audito, id. A. 5, 316:

tritumque relinquunt Quadrijugi spatium,

Ov. M. 2, 168; cf.:

equi Pulsabant pedibus spatium declivis Olympi,

id. ib. 6, 487:

abstulere me velut de spatio Graeciae res immixtae Romanis,

Liv. 35, 40, 1:

nobilis equos cursus et spatia probant,

Tac. Or. 39.—

Poet., in gen., room or space in a building:

Phocus in interius spatium pulchrosque recessus Cecropidas ducit,

the inner space, the interior, Ov. M. 7, 670.—

Transf., the action of walking, a walk, promenade; a turn, course:

cum in ambulationem ventum esset, Scaevolam, duobus spatiis tribusve factis, dixisse, etc.,

Cic. de Or. 1, 7, 28; cf. id. Rep. 1, 12, 18; Suet. Aug. 83:

si interdum ad forum deducimur, si uno basilicae spatio honestamur,

Cic. Mur. 34, 70:

septem spatiis circo meruere coronam,

Ov. Hal. 68:

(agitatores) septimo spatio palmae appropinquant,

Sen. Ep. 30, 13.—

Trop.

Of time.

In gen., a space of time, interval, period:

spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt,

Caes. B. G. 6, 18:

spatium praeteriti temporis,

Cic. Arch. 1, 1:

quantum fuit diei spatium,

as the portion of the day allowed, Caes. B. G. 2, 11 fin.:

annuum spatium,

id. B. C. 3, 3:

annuum, menstruum, diurnum, nocturnum,

Cic. Inv. 1, 26, 39:

dierum triginta,

id. Verr. 2, 2, 39, § 96:

parvo dilexit spatio Minoida Theseus,

Prop. 2, 24, 43 (3, 19, 27):

spatio brevi,

Hor. C. 1, 11, 6:

in brevi spatio mutantur secla animantum,

Lucr. 2, 77; so,

in brevi spatio,

Ter. Heaut. 5, 2, 2:

aliquid longo spatio tenere,

Cic. Off. 2, 23, 81:

me ex comparato et constituto spatio defensionis in semihorae curriculum coëgisti,

id. Rab. Perd. 2, 6:

hoc interim spatio conclave illud concidisse,

id. de Or. 2, 86, 353:

spatia annorum,

Prop. 3 (4), 21, 31:

spatium juventae Transire,

Ov. M. 15, 225:

illa dies... incerti spatium mihi finiat aevi,

id. ib. 15, 874:

post sexagesimum vitae spatium,

i. e. after the sixtieth year, Plin. 7, 50, 51, § 170.—

In partic.

Of a portion of time in which to do any thing, space, time, leisure, opportunity:

neque, ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,

Ter. Hec. 3, 3, 14:

nisi tempus et spatium datum sit,

Cic. Quint. 1, 4:

irae suae spatium et consilio tempus dare,

Liv. 8, 32:

ubicumque datum erat spatium solitudinis,

Ter. Hec. 1, 2, 55:

quantum spatii nobis datur,

Cic. de Or. 1, 59, 252:

tempus inane peto, requiem spatiumque furori,

Verg. A. 4, 433: ne properes, oro;

spatium pro munere posco,

Ov. R. Am. 277:

proin quicquid est, da tempus ac spatium tibi. Quod ratio non quit, saepe sanavit mora,

Sen. Agam. 2, 129.—Esp.: spatium (aliquid, nihil spatii, etc.) alicui faciendi or ad faciendum aliquid, time to do a thing:

breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

Plaut. Capt. 3, 5, 85:

ut Ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias,

Ter. And. 1, 2, 11:

quam longum spatium amandi amicam tibi dedi!

id. Hec. 4, 4, 62:

dare alicui spatium ad se colligendum,

Cic. Caecin. 2, 6:

ad scribendum,

id. Fam. 15, 17, 1:

pila in hostes coniciendi,

Caes. B. G. 1, 52; 4, 13; Ov. M. 10, 163:

nec fuit spatium ad contrahenda castra,

Caes. B. G. 7, 40:

cum erit spatium, utrumque praestabo,

Cic. Att. 5, 14, 1:

si spatium ad dicendum habuissemus,

id. Verr. 1, 18, 56:

spatium sumamus ad cogitandum,

id. Fin. 4, 1, 1; id. de Or. 1, 33, 150:

sex dies ad eam rem conficiendam spatii postulant,

Caes. B. C. 1, 3 fin.:

vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit,

Liv. 2, 46, 3:

spatium Vitellianis datum refugiendi,

Tac. H. 2, 25.—Rarely with dat.:

spatium quidem tandem adparandis nuptiis, vocandi, sacruficandi dabitur paululum,

Ter. Phorm. 4, 4, 20.—

A year of life:

quosdam (morbos) post sexagesimum vitae spatium non accidere,

Plin. 7, 50, 51, § 170. —

Metrical time, measure, quantity:

trochaeus, qui est eodem spatio quo choreus,

Cic. Or. 57, 193; cf. Quint. 1, 5, 18:

neu sermo subsultet imparibus spatiis ac sonis, miscens longa brevibus, etc.,

id. 11, 3, 43; cf. id. 11, 3, 40; 11, 3, 17 al.—

(Acc. to I. B.) A path, course, race, track:

ut eadem spatia quinque stellae dispari motu cursuque conficiant,

Cic. de Or. 3, 45, 178:

quid mihi opu'st, decurso aetatis spatio, cum meis gerere bellum?

Plaut. Stich. 1, 2, 14:

prope jam excurso spatio,

Ter. Ad. 5, 4, 6:

te vero, mea quem spatiis propioribus aetas Insequitur,

Verg. A. 9, 275: deflexit jam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo majorum, Cic. Lael. 12, 40; cf.:

quemadmodum simus in spatio Q. Hortensium ipsius vestigiis persecuti,

id. Brut. 90, 307:

currenti spatium praemonstra,

Lucr. 6, 93:

pede inoffenso spatium decurrere vitae,

Ov. Tr. 3, 4, 33; Sen. Troad. 398.